27 sierpnia 2024 roku na Rynku Górnym odbyły się uroczystości upamiętniające 82. rocznicę pogromu ludności żydowskiej z Wieliczki. Pod tablicą pamiątkową znajdującą się na ścianie kamienicy należącej do wielickiej rodziny Schnurów zostały złożone wieńce i kwiaty....
Żydzi Wieliczki i Klasna
1872–2012
Teksty i fotografie
0.00,-
0.00,-
27 sierpnia 2012 roku, w dniu 70. rocznicy zagłady Żydów z Wieliczki i okolicznych miejscowości, ukazuje się szósta książka Wydawnictwa Żyznowski, Żydzi Wieliczki i Klasna 1872–2012. Teksty i fotografie. Jest to antologia tekstów oraz uratowanych i powojennych fotografii, a także kopii zachowanych dokumentów, rysunków, pamiątek. Zamieszczamy w niej większość relacji, zeznań, wspomnień, opracowań, do których udało się nam dotrzeć lub spowodować ich powstanie dzięki dokumentom archiwalnym i świadectwom osób żyjących.
„Ta niezwykła antologia esejów, wspomnień i historycznych opracowań, wzbogacona dokumentami i zdjęciami, próbuje uchwycić genius loci podkrakowskiego sztetlu…”
– J. Kornhauser: „Heroiczne zmagania”, www.e-splot.pl
Zasadniczą treść książki podzieliliśmy na trzy główne części: Przed Zagładą – obejmującą zapisane bądź zapamiętane losy Żydów wielickich i klaśnieńskich takich, jakimi byli żyjąc w Polsce w okresie od najwcześniejszego opisanego w źródłach dostępnych dla autorów tekstów po początek II wojny światowej; Zagłada – opisującą świadectwa o przeżyciach i zdarzeniach z czasu wojny ; Po Zagładzie – dotyczącą indywidualnych losów tych, którzy przeżyli, aż do dziś. Poszczególne teksty mają różnorodne pochodzenie. Niektóre przedrukowujemy ze znanych nam publikacji (część z nich to tłumaczenia), inne – napisane wcześniej, ale nie publikowane – drukujemy po raz pierwszy, jeszcze inne napisano specjalnie ze względu na wydawaną przez nas antologię. Kilka współczesnych tekstów powstało w oparciu o rozmowy dotykające bolesnych wspomnień.
0.00,-
0.00,-
| Stron 598 | Format bloku 205 x 220 mm |
| Język polski | Data wydania 2012 |
| Oprawa twarda | Nakład 700 egz. |
„Pojechałam do Wieliczki. I tu usłyszałam, że 12 września 1939 roku zjawiło się w Wieliczce komando gestapowców (w czarnych mundurach z trupią czaszką na kołnierzu) i wraz z polskim przewodnikiem chodzili od domu (żydowskiego) do domu i wyciągali żydowskich mężczyzn. Byli między nimi Żydzi, którzy wrócili z wędrówki i moczyli sobie spuchnięte nogi w wodzie. Tak zebrali Żydów, wywieźli ich za miasto do Rożnowej. Jeden z nich, młody chłopak, którego nazwiska zapomniałam, wyskoczył z ciężarówki i uciekł – żyje dziś w Izraelu. W tym dniu zamordowali wszystkich trzydziestu jeden mężczyzn. Był to pierwszy pogrom w Polsce podczas II wojny światowej.”
– fragment rozdziału: Wieliczka – miasto bez mężczyzn
„Leżeliśmy całymi dniami, dużo rozmawialiśmy, po polsku, kłóciliśmy się też, nie można było leżeć półtora roku, nie kłócąc się. Moi współlokatorzy kłócili się też trochę między sobą, ale wyglądało na to, że się pobiorą. Nasze pudło z marmolady, tę ubikację, zawsze pomału wynosiliśmy tą samą dziurą, przez którą wysuwaliśmy się na brzuchu, koło krowy, czasami się trochę rozlało. W zimie zamiast do ogrodu szliśmy trochę do stodoły, żeby nie zostawiać śladów na śniegu i nie pomoczyć się, albo do Przetaczków do mieszkania. Nie było nam nigdy zimno, byliśmy pod ziemią, koło krów, żadne z nas nie rozchorowało się przez półtora roku.”
– fragment rozdziału: Przeżyłem w ukryciu
0.00,-
0.00,-
Spis treści
Redakcja
Urszula Żyznowska, Anna Krzeczkowska
Projekt graficzny i skład
Karolina Wałaszek
Redakcja merytoryczna i językowa
Karolina Wałaszek
Konsultacja historyczna i językowa
Uri Shmueli
Retusz fotografii
Magister Lemur s.c.
Opracowanie map na wyklejkach
Maria Gromek
Adiustacja i korekta
Justyna Rojek
Druk i oprawa
Drukarnia Know-How, Kraków
ISBN 978-83-922716-5-9
© Copyright by Wiesław Żyznowski, 2012
„Otoczono pełne ludzi łąki bogucickie, dookoła stoją domki Bogucic. Drzwi i okna nakazano pozamykać. Mieszkańcom nie pozwolono patrzeć przez okna, strzelano do próbujących spoglądać. Robi się coraz goręcej […]”
– M. Bill-Bajorkowa
(kliknij, by zobaczyć wnętrze książki)
[…] Zaczęto sortować ludzi, wybrano sześciuset młodych, zdrowych Żydów i oddzielono ich od reszty, przeznaczając do roboty. Wyprowadzono ich do baraków znajdujących się na Zadorach, przy szkole żeńskiej. Zapowiedziano, że gdyby którykolwiek z nich zechciał zbiec, to pozostali zostaną rozstrzelani. Wybrano następnie starych, których skierowano do stojących w pobliżu, w pogotowiu, czterech dużych samochodów. Wyznaczano ludzi palcami: ten, ten, ta, komm, komm, Herr! Starzy szli do samochodów. Wielu z nich miało rude włosy, ponieważ wiedzieli, że siwi są od razu rozstrzeliwani, więc farbowali włosy. Na samochody ładowano po sto osób, wszyscy stali zbici jak śledzie w beczce, gdy ktoś się wychylił z samochodu, dostawał kolbą lub gumą. Cztery samochody ruszyły w stronę Puszczy Niepołomickiej, popołudniową porą trzy razy po cztery auta przejechały szosą obok naszej Lekarki w stronę puszczy.
– fragment rozdziału: Urywek z pamiętnika
0.00,-
0.00,-
Zgłębiaj temat
NAGRODA
Nagroda Kulturalna Burmistrza Wieliczki
NAGRODA
Najlepsza książka historyczna roku 2012
FOTOGRAFIE Z PUBLIKACJI
WYSTAWA
Żydzi wieliccy na uratowanych i powojennych fotografiach
FILM
70. rocznica zagłady wielickich Żydów
SPOTKANIE AUTORSKIE
177 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie”
Nasze książki o Wieliczce
-
Siercza, dach Wieliczki 2. Wydanie zmienione i rozszerzone
63.50,-Od monografii Sierczy rozpoczęliśmy przed 12 laty działalność naszego niszowego Wydawnictwa Żyznowski, które również w tejże wsi ma swoją siedzibę. W tym roku wydajemy drugi raz książkę jej poświęconą. Do tamtej pozycji zasadnicze opracowania historyczne napisali śp. Józef Piotrowicz i Bogusław Krasnowolski.
-
Wieliczanie na opisanych fotografiach
52.50,-Wieliczanie na opisanych fotografiach to trzecia po historyczno-etnograficznych Brzegach i Grabiu pod Niepołomicami oraz Sierczy, dachu Wieliczki pozycja Wydawnictwa Wiesława Żyznowskiego, zarazem pierwszy album fotograficzny z aspiracjami do eseju fotograficznego.
Wiesław Żyznowski, Urszula Żyznowska, Wstęp
Anna Krzeczkowska, Karolina Wałaszek, Noty redaktorskie
Uri Shmueli, Od ocalałego z zagłady w Wieliczce
Przed Zagładą
Anna Jakimyszyn, Żydzi wieliccy w latach 1900–1939
Wieliczka w Księdze adresowej Polski (wraz z W. M. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i
rolnictwa, Warszawa 1929
Mosze Yahrblum, Wieliczka, solne miasto
Tsipora Kleinman, Klasno, ojczyzna moja
Z prasy haskali
Jehoszua Ofer, Syjonizm w naszym mieście w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku
Henoch Holcer, O ruchu młodzieży syjonistycznej Bejtar
Lewi Frenkel, Ruch Rewizjonistów-Syjonistów i Bejtar w Wieliczce
Jehoszua Ofer, Komórka młodzieży syjonistycznej Akiwa
Tsipora Kleinman, Haszomer Hadati oraz Poalej Agudat Israel
Heniek Salomon, Moniek Salomon, Wspomnienia
Miriam Gafni, Sara Gafni, Dwie siostry
Izaak Birnbaum, Dom rodzinny na Klaśnie
Izaak Birnbaum, Opis Klasna
Larry Zellner, Na Klaśnieńskiej 3 i 5
Justyna Kutrzeba, Rodzina Friedmanów w Wieliczce
Józef Rozewicz, Wszystko zależy od przypadku
Alfreda Friedman-Künstler, Dom na ul. Kilińskiego
Alfred Borowicz, Rodzina Horowitzów
Władysława Drożdż, Moje wspomnienie o Horowitzach
Jack Wimmer, Wimmerowie Rynek Górny 15
Uri Shmueli, O wielickich Seidenfrauach
Nathan Kleinberger, Moja rodzina w Wieliczce
Wojciech Klein, Żydzi wieliccy, których zapamiętałem
Tsipora Kleinman, Typowe rodziny w miasteczku
Lena Küchler, Mosze Klinghofer błogosławionej pamięci
Giza Frenkel, Z moich wspomnień o Wieliczce. Riesela Farber
Zagłada
Michał Zellner, Opis zbrodni niemieckich wobec ludności żydowskiej w Wieliczce w okresie od 6 września 1939 roku do końca 1942 roku
Protokół przesłuchania Józefa Prokopa
Lena Küchler, Wieliczka – miasto bez mężczyzn (Od 1 września do końca listopada 1939)
Protokół przesłuchania Michała Zellnera
Michał Zellner, Zeznanie dotyczące zagarnięcia mienia żydowskiego przez Niemca nazwiskiem Hauptman Brandt
Syda Srebro, O zgrozie i okropnościach, których dopuścili się naziści
Jakub Tiles, Świadectwo historyczne
Alfreda Friedman-Künstler, Pamiętam ten plac
Maria Perlberger-Shmuel, W chowanego ze śmiercią
Uri Shmueli, Sein Kampf albo ewolucja Holokaustu
Hirsz Grossbard, Protokół zeznania dotyczącego pracy w wielickim Judenracie
Menasze Hollander, Wysiedlenie Żydów z Wieliczki
Maria Bill-Bajorkowa, Urywek z pamiętnika
Mieczysław Skulimowski, Zagłada szpitala żydowskiego w Wieliczce w 1942 roku
Julian Fleiszer, Jak trafiłem do obozu koncentracyjnego dla Żydów, tak zwanego Vernichtungslagru w Rozwadowie
Josef Herzog, Śmierć rabina Frenkla z Wieliczki koło Krakowa
Jack Wimmer, Jom Kippur 1942. Pierwsza ofiara
Daniel Schloss, Przesłuchanie w rozprawie przeciwko Josefowi Schwammbergerowi
Nathan Kleinberger, Nie potrafiłem cieszyć się z wyzwolenia
Izaak Birnbaum, Przeżyłem w ukryciu
Janina Sejdak, Żydzi w Lednicy Górnej
Larry Zellner, Wojna: obóz, ukrycie, podróż
Alfred Lax, Niesamowita wojna Adama Oki
Michał Zellner, Zeznanie złożone w Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej
Zygmunt Gelband, Zeznanie złożone przed Wojewódzką Komisją Historyczną w Łodzi 7 września 1945 roku
Henryk Vogler, Autoportret z pamięci
Natan Gross, Kim pan jest, panie Grymek?
Henryk Schönker, Dotknięcie anioła
Janina Ekier, To byli Polacy
Nathan Gutman, Na wygnaniu w Wieliczce
Zelig Goldstein, O jednym ze Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
Jan Jabłoński, Himmelkommando
Wojciech Klein, Wojenne migawki z Wieliczki
Imiona i nazwiska wielickich Żydów, których zgładzono w Szoach
Po Zagładzie
Miriam Skóra, Było miasto i patrzcie, już go nie ma
Lena Küchler, Do domu, do domu…
Syda Srebro, Po wojnie
J. Kornhauser, Czas znoju
I. Klein, Moja tułaczka przez Rosję w czasie Holokaustu
Jehoszua Freifeld, Z Polski do Izraela przez Rosję
Henryk (Chaim) Brand, Moja droga do Izraela
Wspomnienie o Zygmuncie Rozewiczu
Maria Perlberger-Shmuel, Ich miłość mnie odnalazła
Salomea Gemrot, Wspomnienia
Ozjasz Wolf, W sprawie Celiny Sobel
Fajga Birnbaum, W sprawie Celiny Sobel
Maria Gawęda, Ostatni Żydzi wieliccy po II wojnie światowej
Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – Anna Gaczoł
Anna Krzeczkowska, Opowieść Celiny
Alfred Lax, Jak najdalej od Europy
Alfreda Friedman-Künstler, Między Tel Awiwem a Antwerpią
Izaak Birnbaum, Nie dało się zostać w Polsce
Larry Zellner, Wybrałem Amerykę
Nathan Kleinberger, W moim kraju, Izraelu
Uri Shmueli, Powrót
Aneks
Leszek Hońdo, Inskrypcje nagrobne na cmentarzu żydowskim
Bibliografia
Źródła ilustracji
Indeks
